Rönesans ve Bilim Devrimi(15.-18. Yüzyıl) Tarihçesi

I. RÖNESANS (15.-16. Yüzyıl)

A. Genel Özellikler ve Tanım

• “Yeniden doğuş” anlamına gelen Rönesans, Orta Çağ’dan sonra Antik Yunan ve Roma kültürünün yeniden keşfedilmesiyle başlayan dönemdir
• İtalya’da başlayıp tüm Avrupa’ya yayılan entelektüel ve kültürel bir harekettir
• Hümanizm akımıyla birey ve insan merkeze alınmıştır
• Skolastik düşünceden akılcı ve eleştirel düşünceye geçiş yaşanmıştır

B. Nedenleri

1. Coğrafi Keşifler ile yeni ufuklar açılması
2. Matbaanın yaygınlaşması (Gutenberg, 1440)
3. İstanbul’un Fethi (1453) sonrası Bizans alimlerinin İtalya’ya göçü
4. Zengin İtalyan şehir devletlerinin (Floransa, Venedik) sanatçıları koruması
5. Antik eserlerin yeniden keşfedilmesi

C. Rönesans’ın Alanlara Yansıması

1. Sanat

• Perspektif tekniğinin keşfi
• Realizm (gerçekçilik) ve doğa betimlemeleri
• Önemli Sanatçılar:
  • Leonardo da Vinci (Mona Lisa, Son Akşam Yemeği)
  • Michelangelo (Davut Heykeli, Sistina Şapeli tavanı)
  • Rafael (Atina Okulu)
  • Donatello (heykel)
  • Botticelli (Venüs’ün Doğuşu)

2. Edebiyat

• Dante Alighieri – İlahi Komedya
• Petrarca – Soneler
• Boccaccio – Decameron
• Machiavelli – Prens (siyaset biliminin başlangıcı)
• Erasmus – Deliliğe Övgü (Kuzey Rönesansı)

3. Bilim ve Teknoloji

• Kopernik – Güneş merkezli evren teorisi
• Vesalius – Modern anatomnin kurucusu
• Paracelsus – Modern tıbbın öncüsü

D. Rönesans’ın Sonuçları

• Reform hareketlerini hazırladı
• Skolastik düşünce zayıfladı
• Ulusal diller ve edebiyatlar gelişti
• Bireycilik ve seküler düşünce önem kazandı

---

II. BİLİM DEVRİMİ (16.-18. Yüzyıl)

A. Genel Özellikler

• Doğa olaylarının dini açıklamalar yerine bilimsel yöntemle açıklanması
• Deneysel yöntemin sistematik kullanımı
• Matematiğin doğa bilimlerine uygulanması
• Evren anlayışında köklü değişim

B. Bilim Devrimi’nin Temelleri

1. Rönesans’ın eleştirel düşünce mirası
2. Coğrafi keşiflerle yeni gözlemler yapılması
3. Matbaayla bilgi yayılımının hızlanması
4. Yeni gözlem araçlarının geliştirilmesi (teleskop, mikroskop)

C. Bilim Devrimi’nin Öncüleri ve Keşifleri

1. Astronomi Alanındaki Devrim

• Nicolaus Copernicus (Kopernik) – Güneş merkezli evren modeli (1543)
• Tycho Brahe – Detaylı gezegen gözlemleri
• Johannes Kepler – Gezegen hareket yasaları (elips yörüngeler)
• Galileo Galilei – Teleskopla gözlemler, Jüpiter’in uydularını keşfi, deneysel metodun savunucusu
• Isaac Newton – Hareket yasaları, evrensel kütleçekim yasası, calculus (1687 – Principia Mathematica)

2. Fizik ve Matematik

• Newton – Mekaniğin temelleri, ışığın prizmada kırılması
• Leibniz – Calculus (Newton’dan bağımsız)
• Blaise Pascal – Olasılık teorisi, hidrolik pres

3. Biyoloji ve Tıp

• Andreas Vesalius – İnsan anatomisinin temelleri (1543)
• William Harvey – Kan dolaşımını keşfi (1628)
• Antonie van Leeuwenhoek – Mikroskopla mikroorganizmaları keşfi
• Carl Linnaeus – Bilimsel sınıflandırma sistemi (18. yy)

4. Kimya

• Robert Boyle – Modern kimyanın kurucusu, Boyle Yasası
• Antoine Lavoisier – Kütlenin korunumu yasası, modern kimya terminolojisi (18. yy sonu)

D. Bilimsel Yöntemin Gelişimi

• Francis Bacon – Tümevarım yöntemi, deney ve gözlemi vurguladı
• René Descartes – Analitik geometri, Kartezyen düalizm, “Düşünüyorum, öyleyse varım”
• Bilimsel yöntem: Gözlem → Hipotez → Deney → Teori

E. Bilim Devrimi’nin Kurumları

• Kraliyet Dernekleri kuruldu (Royal Society – 1660, Paris Academy – 1666)
• Bilimsel dergiler yayınlanmaya başladı
• Mekanik felsefe doğayı makine gibi gören anlayış yaygınlaştı

---

III. RÖNESANS VE BİLİM DEVRİMİ’NİN ORTAK SONUÇLARI

A. Düşünce Dünyasındaki Değişim

1. Antroposenkrizm: İnsanın evrendeki konumunun yeniden tanımlanması
2. Sekülerleşme: Dini otoritenin bilim ve sanat üzerindeki etkisinin azalması
3. Akılcılık ve Deneycilik: Skolastik düşünceden modern bilimsel yönteme geçiş

B. Toplumsal Etkileri

1. Orta Sınıfın Yükselişi: Ticaretle zenginleşen burjuvazinin kültürel hayata katılımı
2. Eğitimde Reform: Üniversitelerde skolastik programlar değişmeye başladı
3. Bilgi Yayılımı: Matbaa sayesinde fikirler hızla yayıldı

C. Tarihsel Önemi

• Modern Batı medeniyetinin entelektüel temelleri atıldı
• Endüstri Devrimi’ne zemin hazırlandı
• Aydınlanma Çağı’nın habercisi oldu
• Bilim ve teknolojinin toplumdaki rolü kökten değişti

---

IV. ÖNEMLİ ESERLER VE BELGELER

1. Copernicus – De Revolutionibus Orbium Coelestium (1543)
2. Vesalius – De Humani Corporis Fabrica (1543)
3. Galileo – Sidereus Nuncius (1610) ve İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog (1632)
4. Newton – Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1687)
5. Francis Bacon – Novum Organum (1620)
6. Descartes – Discourse on Method (1637)

Bu dönemler, insanlık tarihinde dogmatik düşünceden eleştirel düşünceye, dini otoriteden bilimsel otoriteye doğru yaşanan köklü bir dönüşümü temsil eder ve modern dünyanın entelektüel temellerini oluşturur.